Stig Dagerman: Het verbrande kind

klik voor vergroting

Titel: Het verbrande kind
Oorspronkelijke titel: Bränt barn, 1948
Vertaald uit het Zweeds door: J. Bernlef
Genre: roman
Uitgever: Meulenhoff, 1962
ISBN10: 9029022086

Heruitgave van Bezige Bij 1962 Heruitgave juli 2006 Meulenhoff, ISBN 9029077697

Flaptekst / Beschrijving

'Het leven is één uitgestelde zelfmoord (...). Leven betekent strikt genomen niets anders dan van dag tot dag de zelfmoord opschuiven.' Deze omineuze, niet mis te verstane woorden staan in Het verbrande kind van de Zweedse schrijver Stig Dagerman.

Stig Halvard Dagerman (1923-1954) debuteerde in 1945 met de roman Ormen (De slang), in 1946 gevolgd door Het eiland der verdoemden.

In een klein aantal jaren schreef hij een oeuvre waarvan Het verbrande kind (1948) het hoogtepunt vormt.

Op 3 november 1954 pleegde hij zelfmoord.

In Het verbrande kind, waarin Dagerman meedogenloos de hypocrisie van de rouw ontmaskert, ziet de hoofdpersoon, de jongen Bengt, zich omringd door leugenachtigheid en 'onreinheid'. Zijn vader, realist en levensgenieter, is bij de begrafenis van zijn echtgenote eerder opgelucht dan bedroefd en hertrouwt binnen het jaar met de veel jongere Gun, die zijn maîtresse blijkt te zijn geweest. Bengt, zelf verloofd met de koele Berit, wordt overrompeld door gepassioneerde gevoelens voor zijn stiefmoeder, die hij eerst als gevoelens van haat bestempelt maar waarvan hij later inziet dat ze een teken zijn van liefde, dat hij in Gun zijn moeder zoekt wier verlies zijn leven op zo catastrofale wijze heeft bedreigd. Maar ook de nagedachtenis aan zijn moeder ziet Bengt 'branden' als hij in een droom haar ontrouw ontdekt - en tenslotte 'verbrandt' hij zelf: na een mislukte zelfmoordpoging weet hij dat wij slechts als verbrande kinderen anderen kunnen verwarmen. Dat is het even trieste als dramatische facit van een Strindberg-achtige roman, waarin reinheid en leugenachtigheid een ongelijke strijd aangaan: leven is lijden en men moet zich branden voor men weet wat vuur is.

'Het oeuvre van Stig Dagerman staat in het teken van verstikkende angst en eenzaamheid, melancholie, schizofrenie, het besef van onveiligheid en machteloosheid, bezetenheid van de dood. Hopeloosheid. Troosteloosheid. Het oeuvre van Sisyfus: - alles is bij voorbaat vergeefs.' - Jeroen Brouwers

Flaptekst bij heruitgave 2006
Het verbrande kind is een van de boeken die altijd voorkomen op lijstjes van de 100 beste boeken ooit geschreven. Nadat zijn moeder is overleden ziet de hoofdpersoon Bengt met lede ogen aan hoe zijn vader openlijk de verhouding met zijn minnares voortzet en binnen een jaar met haar trouwt. Hij neemt zich voor zijn moeder te wreken, maar wordt verliefd op zijn stiefmoeder. Dit is het begin van een onheilspellende driehoeksverhouding. Het verbrande kind is een meedogenloze roman over reinheid en hypocrisie, over liefde en rouw, over bedrog en zelfbedrog.

'Waarom behoort Het verbrande kind tot de mooiste romans van deze eeuw? Omdat de roman zich, behalve in de Zweedse duisternis, ook een beetje in de kamer van de lezer afspeelt. Dit boek appelleert aan onze diepste twijfels en angsten.' - Thomas van den Bergh, Het Parool

Recensies

Thomas van den Bergh (19-11-1999), De Mooiste: Het verbrande kind. Het Parool
Trudy Telderman (18-04-1987), Een uitgestelde zelfmoord. HN Magazine
Willem Kuipers (13-03-1987), Ander woord voor diepte: leegte. de Volkskrant